بسم الله الرحمن الرحیم
شخصی دو نذر کرده که دو گوسفند را در دو تاریخ بکشد و تنها یک نذر او بر آورده شده است اما ناذر نمی داند در کدام تاریخ باید گوسفند را بکشد ؛ باید قرعه بزند یا احتیاط کند .
آقای مکارم تصریح کرده است که قرعه بزند .
اما ظاهرا قرعه در موارد علم اجمالی که امکان احتیاط وجود دارد جاری نیست .
اصولاً قرعه فقط در شبهات موضوعیه‌ی همراه با علم اجمالى جریان پیدا می‌‌کند که در آن احتیاط راه نداشته باشد و یا رعایت احتیاط موجب عسر و حرج گردد. و از طرفی هم کارد به استخوان برسد، نه دلیل و اماره‌‌اى و نه اصل لفظى و نه ... وجود نداشته باشد.
و خود ایشان در استفتایی در این مورد نوشته است جواب: اگر مبلغ نذر جزئى است احتياط آن است كه در هر يك از سه مورد، آن مقدار را مصرف كند و اگر مبلغ و مقدار قابل توجّهى است مى‌تواند قرعه بزند و مطابق آن عمل كند.[1]
محقق خویی : سؤال 1055: إذا نذر إن شفي له مريض أن يعمل عملا معينا، و بعد شفاء ذلك المريض نسي الناذر ما هو هذا العمل الذي نذر أن يعمله، هل هو صيام أم عمرة أم صلاة أم صدقة أو غيرها فما ذا يلزمه؟
الخوئي: في الصورة المفروضة: إذا تمكّن من الجمع بين الجميع وجب عليه ذلك، و إلّا فعليه تعيين المنذور بالقرعة، و اللّٰه العالم.[2]
التبريزي: إذا أمكنه الجمع فهو، و إلّا فيأتي بما هو محتمل أن يكون هو المنذور.[3]
آقای فاضل : مردّد بين دو چيز متباين باشد، مثلًا نذر كرده صدقه بدهد يا روضه بخواند بنابر احتياط، هر دو كار را انجام دهد.[4]
اقای سبحانی : (مسأله 1421) هرگاه نذر كند كه سه روز در ماه معينى و مشخصى معتكف شود، ولى بعداً فراموش كند كه كدام يك از ماه‌ها را نيّت كرده بود، اگر حرجى پيش نيايد، بايد احتياط كند، مثلًا اگر ماه مردّد بين دو ماه يا سه ماه باشد، سه روز از هر سه ماه معتكف گردد.[5]
بنا بر این جواب آقای مکارم مبنی بر این است که کشتن دو گوسفند برای ناذر موجب عسر و حرج باشد و الا باید دو گوسفند در هر دو تاریخ بکشد .
بلی اقای بهجت ظاهرا از باب درهم ودعی و قاعده عدل و انصاف حکم به تقسیم داده است.
ج. احتياطاً بين سه محل توزيع كند.[6]
محمد عطایی 9/1/1400
نتایج
الف ) کسی که دو نذر کرده است و تنها یکی از انها بر اورده شده است اگر نمی داند برای ان نذر بر اورده شده باید چه کار کند و یا چه زمانی انجام دهد باید احتیاط کند و هر دو را انجام دهد .
ب ) اگر انجام هر دو برای او عسر و حرج داشته باشد ، می تواند قرعه بزند و تنها یکی را انجام دهد .
[1] . استفتاءات جديد (مكارم)؛ ج1، ص: 291
[2] . صراط النجاة (المحشى للخوئي)؛ ج1، ص: 384
[3] . فقه الأعذار الشرعية و المسائل الطبية (المحشى)؛ ص: 132
[4] . جامع المسائل (فارسى - فاضل)؛ ج2، ص: 352
[5] . رساله توضيح المسائل (سبحانى)؛ ص: 338
[6] . استفتاءات (بهجت)؛ ج4، ص: 293
اینجانب محمد عطایی مسئول پاسخگویی مسائل شرعی بوده و به همین مناسبت برخی مسائل شرعی را بررسی نموده و نتیجه آن را در اینجا منعکس میکنم