بررسی مسائل شرعی

بسمه تعالی

توبه فحاشی

اگرکسی به شخصی فحش بدهد ،آیا استغفارو توبه کافی است ویا اینکه حلالیت می خواهد؟

رهبری: توبه و استغفار لازم است و در صورتی که موجب ایذاء او شده، در صورت امکان و نبود مفسده حلالیت گرفتن هم لازم است.ش 567795

سیستانی:استغفارکافی است.

صافی:توبه کندکافی است.ش112313

سبحانی :بایدحلالیت طلبید واگرامکان پذیرنباشد درحق اواستغفارکند.ش2/8269

زنجانی:حلالیت لازم است.ش7/9741

مکارم:باید حلالیت بطلبد.ش193488

 مظاهری :  در توبه از فحش علاوه بر پشیمانی و تصمیم بر ترک، باید کسی را که به او فحش داده است راضی کند، ولی اگر راضی نشد یا دسترسی به او نداشت و یا مفسده‏ای مترتب بر آن باشد، گرچه لازم نیست، ولی باید جبران آن اهانت را به وسیله تعریف نمودن او در میان مردم و به واسطه دعا و استغفار برای او بنماید.[1]

بهبهانی : پس صحّت توبه در اين صورتها موقوف است بر آنكه آن شخص را راضى كند تا او را حلال كند[2]

 شفتی :  السبّ و التعريض، فيلزمه من جهة التوبة إكذاب نفسه ممّا قال مفتريا أو معرضا بمحضر ممّن سمعه إن كان خاصّا، أو على رءوس الأشهاد إن كان عامّا.[3]

اکثر اقایانی که متعرض حرمت  سب و فحش شده اند  به توبه و لزوم حلالیت گرفتن از  کسی  که به او دشنام داده شده نکرده اند .

لا خلاف في حرمة السب في الجملة بل هو حرام بالأدلة الأربعة،لكونه ظلما و إيذاء و إذلالا للمؤمن [4]

آقای سبزواری :  لأنه إيذاء و ظلم، فتدل على حرمته الأدلة الأربعة، و الظاهر قبحه بين جميع العقلاء بلا اختصاص بملة دون أخرى. فمن الكتاب قوله تعالى وَ اجْتَنِبُوا قَوْلَ الزُّورِ ، فإن سب المؤمن من أجلى مصاديق الآية الشريفة، و كذا قوله تعالى وَ لٰا تَلْمِزُوا أَنْفُسَكُمْ وَ لٰا تَنٰابَزُوا بِالْأَلْقٰابِ بِئْسَ الِاسْمُ الْفُسُوقُ بَعْدَ الْإِيمٰانِ .

و من السنة روايات مستفيضة بين الفريقين .  مثل

2- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ سَعِيدٍ عَنْ‌ فَضَالَةَ بْنِ أَيُّوبَ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ بُكَيْرٍ عَنْ أَبِي بَصِيرٍ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص سِبَابُ الْمُؤْمِنِ فُسُوقٌ وَ قِتَالُهُ كُفْرٌ وَ أَكْلُ لَحْمِهِ مَعْصِيَةٌ وَ حُرْمَةُ مَالِهِ كَحُرْمَةِ دَمِهِ.[5]

تنها جایی که به کسب حلالیت  اشاره شده  و اختلاف هم وجود دارد  در مورد غیبت است (  درپست 559 بیان  شد )  و تسری از غیبت به  فحش و دشنام دادن قیاس محسوب می شود و صحیح نیست  مگر اینکه گفته شود سب و دشنام چون دو جنبه دارد دو راه حل هم لازم دارد . از لحاظ حق الناس باید او را راضی کند و این جز با گفتن به او و لو فی الجمله امکان ندارد. و از لحاظ حق الله باید توبه کند و این نیز مسلم است .  اما کلیت این معنی ثابت نشده است  و قیاس هم نه منصوص العله است و نه وجهی  برای اولویت  سب نسبت به  غیبت  وجود دارد بلی ممکن است برخی موارد سب  اگر در حضور مسبوب نباشد  از مصادیق غیبت هم می باشد و از این جهت باید طلب حلالیت بکند .

 محمد عطایی 4/12/99

نتایج

الف ) در توبه از دشنام دادن طلب حلالیت  لازم نیست  هر چند مطابق احتیاط است .

ب ) اگر دشنام دادن به نوعی غیبت هم باشد طلب حلالیت لازم است

[1] . فحاشی در رساله توضیح المسائل- اخلاق  آقای مظاهری

[2] . مقامع الفضل؛ ج‌1، ص: 103

[3] . مقالة في تحقيق إقامة الحدود في هذه الأعصار؛ ص: 133

[4] . مصطلحات الفقه، ص: 292‌

[5] . الكافي (ط - الإسلامية)، ج‌2، ص: 360‌