بررسی مسائل شرعی

بسم الله الرحمن الرحیم

ظاهرا  این مساله که اقتداء مردان به زن در نماز صحیح نیست مورد اتفاق فقهاء است

محقق حلی : و يشترط الذكورة إذا كان المأمومون ذكرانا أو ذكرانا و إناثا.[1]

شهید ثانی : و يشترط الذكورة، إذا كان المأمومون ذكرانا ، أو ذكرانا و إناثا.[2]    

مرحوم سید : و الذكورة إذا كان المأمومون أو بعضهم رجالًا [3] و هیچ یک از محشین حاشیه ندارند.

آقای عاملی :  أما أنه لا يجوز للمرأة أن تؤم رجلا فقال في المعتبر: إنه متفق عليه بين العلماء كافة، لقول النبي صلى اللّٰه عليه و آله: «أخروهن من حيث أخرهن اللّٰه»  و لأن المرأة مأمورة بالحياء و الاستتار، و الإمامة للرجال تقتضي الظهور و الاشتهار .[4]

آقای سبزواری : للإجماع، و السيرة خلفا عن سلف، و لصحة دعوى القطع من مذاق الشرع بعدم جوازه أيضا، و في النبويّ المنجبر: «لا تؤم امرأة رجلا.[5]

محقق خویی :  لا إشكال في عدم جواز إمامة المرأة في الصلاة المطلوبِ فيها الاجتماع المشتملة على الخطبة كالجمعة و العيدين، للقطع بعدم رضا الشارع بتصدّيها لمثل إلقاء الخطبة و نحوه.

كما لا إشكال في عدم الجواز فيما لو كان المأمومون كلّاً أو بعضاً رجالًا و يكفي في ذلك أصالة عدم المشروعيّة، إذ لم يرد نصّ معتبر في المقام. و قد ذكرنا غير مرّة أنّه لا إطلاق في أدلّة الجماعة يتمسّك به لدى الشكّ في المشروعيّة، فترتيب أحكام الجماعة مع الشكّ في انعقادها يحتاج إلى الدليل و مقتضى الأصل العدم.

مضافاً إلى الاستئناس لذلك بأنّ المطلوب من الإمام إسماع القراءة للمأمومين في الصلوات الجهريّة، و لا يرضى الشارع بإسماع المرأة صوتها للأجنبي، إمّا تحريماً أو تنزيهاً، على الخلاف في ذلك.[6]

اجماع و سیره  مورد ادعا دلیل کافی نیست و شاید دلیل  این اجماع هم فهم عرفی رجحان داشتن مردان باشد که در جامعه عرب آن روز تا امروز بین مسلمین بلکه تمام ملل جهان سوم رائج بوده و است.

 اما دلیل محقق خویی که ادله جماعت اطلاق ندارد هم ظاهرا مورد خدشه باشد و در کل موارد حکم به صحت جماعت می شود  مگر دلیل بر عدم صحت اقامه شود و الا باید در امامت  متیمم و ذی الجبیره و محدود و کبوتر باز و ... از این جهت خدشه نمود در حالی که خود ایشان هر مورد را که در می کند از باب دلیل خاص رد می کند نه از باب قدر متیقن در امام جماعت بودن.

دلائل دیگری هم که برای این مساله ذکر شده خالی از شبهه نیست . مثلا محقق خویی به عدم سماع صوت اجنبی اشاره کرده است که اولا جامع نیست چون  اولا در نماز ظهر و عصر بلند خواندن جائز نیست و در ثانی زن می تواند نماز مغرب و عشاء را  آهسته بخواند و برا ی او صحیح است و اینکه فرموده اند اسماع  امام در نماز جهریه مطلوب است ربطی به ما نحن فیه ندارد چون قطعا واجب نیست و نکته دیگری که اشاره شده به عدم جماعت برای زنان است که اگر آن مساله ثابت شود می توان گفت به طریق اولی برای مردان جائز نیست .

نکته دیگر عدم تقدم زن بر  مرد در نماز است که همه جا  مانع نیست چون می توان امام جماعت بود و در  ردیف مردان ایستاد همانطور که اصل مساله اختلافی ا ست  و اصل آن مخدوش است .

 محمد عطایی 24/8/97

 نتایج

الف ) نظر مشهور این است که زن نمی تواند امام جماعت برای مردان باشد .

[1] . شرائع الإسلام في مسائل الحلال و الحرام؛ ج‌1، ص: 114

[2] . مسالك الأفهام إلى تنقيح شرائع الإسلام؛ ج‌1، ص: 313

[3] . العروة الوثقى (المحشى)؛ ج‌3، ص: 185

[4] . مدارك الأحكام في شرح عبادات شرائع الإسلام؛ ج‌4، ص: 351

[5] . مهذب الأحكام (للسبزواري)؛ ج‌8، ص: 130

[6] . موسوعة الإمام الخوئي؛ ج‌17، ص: 349