بررسی مسائل شرعی

بسم الله الرحمن الرحیم

مساله ای از مرحوم آقای گلپایگانی سوال شده است که جواب به نظر قابل بررسی است

س 6- بعضى از كارگران، كارشان خارج از محلّ سكونتشان است و از طرف مؤسّسۀ مربوطه، وسيلۀ اياب و ذهاب، براى آنان فراهم است امّا طورى است كه به اداء نماز، در وقت نمى‌رسند زيرا ماشين قبل از وقت نماز، حركت مى‌كند و بعد از وقت، به مقصد مى‌رسد و بين راه هم حاضر به توقّف نيست، تكليف اين كارگران چيست؟ آيا بايد از اين كار دست بكشند و يا تأخير نماز و قضاء آن براى آنان جائز مى‌باشد و فرض اين است كه دست كشيدن از كار هم موجب مختلّ شدن معاش و زندگى آنان مى‌شود؟.

ج‌- اجير شدن كارگر به اين نحو، باطل است و مال الاجاره‌اى را كه در مقابل مى‌گيرد حرام است و بايد در اجاره، قيد شود كه نماز را در وقت خود بخواند هر چند در بين راه باشد بلكه اگر شرط هم نكند كارگر حقّ دارد در بين راه نماز بخواند و صاحب شركت، حقّ منع ندارد.[1]

البته کارگران باید به نحوی وقت خود را تنظیم کنند که بتوانند نماز خود را در وقت آن  بخوانند و حتی اگر نماز اختیاری امکان ندارد نماز اضطراری و در حال حرکت ماشین یا هر وسیله دیگر بخوانند و حتی اگر بتوانند شغل دیگری اختیار کنند که نماز اختیاری بخوانند باید کار دیگری  انتخاب کنند . و اینکه صاحب کار حق منع انها را از نماز خواندن ندارد مسلم است و امری اختلافی نیست .

اما در سه ناحیه کلام مرحوم گلپایگانی محل تامل است.

اول اینکه فرموده اند : باید در اجاره قید شود که نماز خود را در وقت خود بخوانند . ظاهرا در امور معاملات شرط خلاف کتاب و سنت مبطل است یعنی شرط نماز نخواندن در وقت نماز باطل است حال این شرط مبطل هم هست یا تنها باطل است اختلافی است اما لازم نیست شرط موافق کتاب و سنت وجود داشته باشد که کار فرما و کار گر همیشه قید کنند که گارکر روزه بگیرد و یا نماز بخواند .

اما اینکه فرموده اند اجاره به این صورت باطل است هم محل تامل است که وجهی برای بطلان اجاره وجود ندارد چه که ترک نماز چه عمدا و چه از روی عذر ربطی به اجاره ندارد و اگر حرکت هم مانع نماز باشد مقدمه کار است و ربطی به اجاره ندارد بلکه افرادی که راهشان نزدیک است و یا با وسائل شخصی می آیند می توانند نمازشان را بخوانند و مانع کار آنها نیست و ربطی به اجاره آنها ندارد . همانطور که اصولا اجیر نمودن فرد تارک الصلوه  به حکم اولی اشکال شرعی ندارد و اجاره را باطل نمی کند

در مرحله سوم فرموده ا ند مال الاجاره حرام است. که بر فرض بطلان اجاره هم این قسمت محل تامل است که با قرض بطلان اجاره اجیر حق مطالبه اجرت المثل خود را دارد و اگر با رضایت صاحب کار همین مقدار را بگیرد و خودش هم راضی باشد کافی است و وجهی برای حرام بودن مزد او وجود ندارد.

محمد عطایی 2/9/95

نتایج

الف ) کسی که تمام وقت نماز در ماشین در حال حرکت است و قدرت متوقف کردن  ان را ندارد باید در ماشین نماز بخواند و لو برخی شرائط نماز رعایت نشود .

ب ) اگر نماز هم نخواند ربطی به کار و اجاره او ندارد و کار او صحیح و مزد او هم بی اشکال است.